Prompt Nedir, Nasıl Yazılır? Etkili Prompt Teknikleri (2025 Rehberi)

Prompt, yapay zekâya (ChatGPT, Claude, Gemini, Copilot vb.) verdiğin “çalışma briefi”dir: modelden ne yapmasını istediğini, hangi bağlamla düşünmesini gerektiğini ve sonucu hangi biçimde sunacağını açıkça tarif edersin. Başka bir deyişle, yapay zekâ senin prompt’unla harekete geçer; amaç, arka plan, kurallar ve beklenen çıktı formatı (gerekirse küçük örneklerle birlikte) bu paketin içinde yer alır.

İyi yazılmış bir prompt, aynı modelden alınan cevabın kalitesini doğrudan yükseltir: belirsiz ve dağınık sonuçlar yerine hedefi vuran, tutarlı ve pratikte kullanılabilir çıktılar üretir. Bu yüzden prompt yazmak, yapay zekâyı gerçekten verimli kullanmanın en temel becerilerinden biri haline gelmiştir.

Prompt’un temel bileşenleri

Bir prompt’u, yapay zekâya verdiğin küçük bir “proje tanımı” gibi düşünebilirsin. Tıpkı lego seti gibi: doğru parçaları seçip doğru sırayla yerleştirince ortaya net, temiz ve istediğin sonuca giden bir çıktı çıkar. Bu parçalar şunlardır:

1) Görev (Instruction)

Modelden tam olarak ne yapmasını istiyorsun? Prompt’un çekirdeği burasıdır. Tek cümlede bile olsa işi açıkça tarif etmelisin.

Örnek: “Aşağıdaki metni 5 maddede özetle.”

2) Bağlam (Context)

Model hangi arka planı bilirse daha doğru cevap verir? Konunun türünü, hedefini veya özel durumlarını önden söylemek; modelin yanlış yola sapmasını engeller.

Örnek: “Metin bir sigorta poliçesi açıklamasıdır; sade ve tüketici dostu anlat.”

3) Kısıtlar / Kurallar (Constraints)

Nasıl yazmalı, hangi sınırları aşmamalı? Uzunluk, dil seviyesi, yasaklar, ton, kaynak kullanımı gibi kurallar burada belirlenir. Kısıtlar ne kadar net olursa cevap o kadar “kontrollü” gelir.

Örnek: “Teknik terimleri basitleştir, 120 kelimeyi geçme, madde işareti kullan.”

4) Çıktı Formatı (Output Format)

Sonucu hangi biçimde görmek istiyorsun? Liste mi, tablo mu, JSON mu, paragraf mı? Formatı baştan söylersen model cevabı ona göre şekillendirir.

Örnek: “Çıktıyı iki sütunlu bir Markdown tablo olarak ver.”

5) Örnekler (Few-shot / Multi-shot)

Modelin senin istediğin stile “benzer bir örnek” görmesi faydalı mı? Özellikle ton, format veya kalite beklentisi yüksek işlerde 1–3 küçük örnek vermek, modelin hedefini çok daha iyi tutturmasını sağlar.

Örnek: “Aşağıdaki gibi yaz:
Örnek Girdi: ‘X metni’
Örnek Çıktı: ‘1) … 2) … 3) …’ ”

Özetle: İyi bir prompt = Görev + Bağlam + Kısıtlar + Format + (gerekirse) Örnekler.
Bu beş bileşeni alışkanlık haline getirirsen, yapay zekâdan aldığın sonuçlar hem daha tutarlı olur hem de tekrar tekrar aynı kaliteyi üretir.

Mükemmel prompt yazmanın 7 altın kuralı

Prompt’un temel bileşenlerini bildik; şimdi işin “ustalık” tarafına geliyoruz. Aynı modeli kimi zaman vasat, kimi zaman müthiş sonuçlar üretir hale getiren şey çoğu zaman bu 7 kuralın ne kadar iyi uygulandığıdır. Aşağıdaki kuralları alışkanlık haline getirirsen, yapay zekâdan aldığın çıktılar belirgin şekilde toparlanır ve hedefe oturur.

1) Net ve spesifik ol

“Bir şeyler yaz” gibi ucu açık ifadeler, modeli belirsiz bir alana bırakır. Onun yerine tam olarak ne istediğini ve başarı ölçütünü açıkça yaz. Ne kadar net olursan, cevap o kadar isabetli gelir.

Zayıf prompt:
“Bana SEO yazısı yaz.”

Güçlü prompt:
“Başlık: ‘Prompt nedir?’
Hedef kitle: yazılımcı olmayan girişimciler
Uzunluk: 1000–1200 kelime
Stil: öğretici, örnekli, sıcak ton
SEO: H2/H3 yapısı, SSS bölümü, ‘prompt yazma’ anahtar kelimesi 6–8 kez geçsin.”

2) İstediğin formatı en başta belirt

Model, çıktıyı hangi kalıpta sunacağını en başta görürse cevabı o çerçeveye göre kurar. Özellikle uzun içeriklerde formatı önden vermek, hem zamanı kısaltır hem de dağılmayı önler.

Örnek:
“Çıktıyı şu şablonda üret:
H1
Giriş
H2 başlıklar
SSS (5 soru)”

3) Bağlam ver, ama gereksiz yükleme yapma

Model, konu hakkında minimum ama kritik bilgiyi bilmezse boşlukları tahminle doldurur. Fazla detay verirsen de ana hedef kaybolabilir. Bu yüzden bağlamı kısa, net ve işe yarar halde ver.

Örnek:
“Türkiye’de KOSGEB başvurusu yapan bir AI girişimcisi gibi düşün ve metni buna göre yaz.”

4) Rol ver (Role prompting)

Modeli bir “rol”e sokmak, cevap kalitesini gözle görülür biçimde artırır. Çünkü model, o rolün önceliklerini ve dilini taklit ederek daha tutarlı üretir.

Örnek:
“Bir ürün yöneticisi ve SEO editörü gibi davran.”

5) Gerekirse örnek ver (Few-shot)

Özellikle ton, format veya beklenti hassas ise 1–3 küçük örnek vermek, modele “aradığın çıktının fotoğrafını” gösterir. Böylece hedefi şaşırma ihtimali düşer.

Örnek:
“Örnek çıktı:
Madde 1: …
Madde 2: …
Aynı formatta üret.”

6) Zor işleri adım adım yaptır

Karmaşık görevlerde “önce planla, sonra uygula” demek, hatayı azaltır ve cevabı toparlar. Model önce düşünce yapısını kurar, sonra metni üretir.

Örnek:
“Önce kısa bir plan çıkar, sonra planı adım adım uygulayarak yaz.”

7) Iterasyon yap: Prompt tek atış değildir

İlk prompt her zaman mükemmel olmayabilir. Çıktıyı gör, eksik yerleri söyle, küçük düzeltmeler iste. Çoğu iyi sonuç, 2–3 hızlı revizyonla ortaya çıkar.

Örnek:
“Çıktı iyi ama biraz uzun oldu. 20% kısalt, aynı anlamı koru ve 3 örnek ekle.”

Kısa özet: Net talimat + doğru format + yeterli bağlam + uygun rol + küçük örnekler + adım adım çözüm + iterasyon… Bu 7 kural, prompt yazmayı “şans işi” olmaktan çıkarıp tekrar edilebilir bir beceriye dönüştürür.